آیه 12 سوره محمد

از دانشنامه‌ی اسلامی

إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَيَأْكُلُونَ كَمَا تَأْكُلُ الْأَنْعَامُ وَالنَّارُ مَثْوًى لَهُمْ

[47–12] (مشاهده آیه در سوره)


<<11 آیه 12 سوره محمد 13>>
سوره :سوره محمد (47)
جزء :26
نزول :مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

البته خدا آنان را که ایمان آورده و نیکوکار شوند در بهشتی که زیر درختانش نهرها جاری است داخل گرداند و آنان که به راه کفر شتافتند به تمتّع و شهوت‌رانی و شکم‌پرستی مانند حیوانات پردازند و عاقبت منزل آنها آتش دوزخ خواهد بود.

بی تردید خدا کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، در بهشت هایی کهاز زیرِ [درختانِ] آن نهرها جاری است در می آورد، و در حالی که کافران همواره سرگرم بهره گیری از [کالا و لذت های زودگذر] دنیایند و می خورند، همان گونه که چهارپایان می خورند و جایگاهشان آتش است.

خدا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‌اند، در باغهايى كه از زير [درختان‌] آنها نهرها روان است درمى‌آورد، و [حال آنكه‌] كسانى كه كافر شده‌اند، [در ظاهر] بهره مى‌برند و همان گونه كه چارپايان مى‌خورند، مى‌خورند، و[لى ]جايگاه آنها آتش است.

خدا كسانى را كه ايمان آورده‌اند و كارهاى شايسته مى‌كنند، به بهشتهايى كه نهرها در آن جارى است داخل خواهد كرد. ولى كافران از اين جهان متمتع مى‌شوند و چون چارپايان مى‌خورند و جايگاهشان آتش است.

خداوند کسانی را که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند وارد باغهایی از بهشت می‌کند که نهرها از زیر (درختانش) جاری است؛ در حالی که کافران از متاع زودگذر دنیا بهره می‌گیرند و همچون چهارپایان می‌خورند، و سرانجام آتش دوزخ جایگاه آنهاست!

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Indeed Allah will admit those who have faith and do righteous deeds into gardens with streams running in them. As for the faithless, they enjoy and eat like the cattle do, and the Fire will be their [final] abode.

Surely Allah will make those who believe and do good enter gardens beneath which rivers flow; and those who disbelieve enjoy themselves and eat as the beasts eat, and the fire is their abode.

Lo! Allah will cause those who believe and do good works to enter Gardens underneath which rivers flow; while those who disbelieve take their comfort in this life and eat even as the cattle eat, and the Fire is their habitation.

Verily Allah will admit those who believe and do righteous deeds, to Gardens beneath which rivers flow; while those who reject Allah will enjoy (this world) and eat as cattle eat; and the Fire will be their abode.

معانی کلمات آیه

  • مثوى: ثواء: اقامت. مثوى: محل اقامت.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَ يَأْكُلُونَ كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ وَ النَّارُ مَثْوىً لَهُمْ «12»

همانا خداوند كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، به باغ‌هايى (از بهشت) كه نهرها از زير (درختان) آن جارى است داخل مى‌كند. و كسانى كه كفر ورزيدند (از زندگى دنيا) بهره مى‌گيرند و همانند كه چهارپايان مى‌خورند و (سرانجام،) آتش جايگاه آنهاست.

نکته ها

در اين آيه، خوردن كفّار به خوردن چهارپايان تشبيه شده است و اين شباهت مى‌تواند از چند جهت باشد، از جمله:

الف) تمام همّت حيوانات رسيدن به غذاست. چنانكه حضرت على عليه السلام مى‌فرمايد: «همها علفها» «3» همّ و غمّ حيوانات رسيدن به خوراك است. كفّار نيز جز كاميابى اراده‌اى ندارند.

«1». بقره، 256.

«2». بقره، 256.

«3». نهج‌البلاغه، نامه 45.

جلد 9 - صفحه 72

«وَ لَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَياةَ الدُّنْيا» «1»

ب) چهارپايان غافلند، كفّار نيز از قيامت و مسئوليّت غافلند. «أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ» «2»

ج) حيوانات، سرچشمه غذا را كه از حلال است يا حرام نمى‌دانند. بعضى انسان‌ها نيز فكر حلال و حرام نيستند و به گفته قرآن همين كه به ارث و مال بى زحمتى رسيدند، بدون توجّه به حقوق ديگران در آن تصرّف مى‌كنند. «وَ تَأْكُلُونَ التُّراثَ أَكْلًا لَمًّا» «3»

حضرت على عليه السلام مى‌فرمايد: كسى كه تمام توانش را در راه شكمش قرار داده، ارزشش همان چيزى است كه از او خارج مى‌شود. «4»

پیام ها

1- وارد ساختن مؤمنان به بهشت، جلوه‌اى از ولايت الهى است. بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَى الَّذِينَ آمَنُوا ... إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ‌

2- اهل ايمان و عمل صالح در مقامى هستند كه خداوند خود عهده‌دار وارد ساختن آنان به بهشت است. إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ‌ ...

3- ملاك، پايان كار است وگرنه بهره‌گيرى‌هاى مادّى، كم و بيش براى همه هست.

جَنَّاتٍ تَجْرِي‌ ... يَأْكُلُونَ كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ‌

4- براى تشويق به حقّ، از تمايلات طبيعى مردم استفاده كنيد. (انسان به طور طبيعى از باغ و نهر لذّت مى‌برد) «جَنَّاتٍ تَجْرِي»

5- بهره‌گيرى و كاميابى در چهارچوب مقرّرات الهى جايز است. (آنچه مورد انتقاد قرآن است، كاميابى‌هاى حيوان‌گونه است) «يَأْكُلُونَ كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ»

6- شكم‌پرستى، برجسته‌ترين نفسانيّات انسان است، زيرا مقام، مال و شهوت،

«1». نجم، 29.

«2». اعراف، 179.

«3». فجر، 19.

«4». غررالحكم.

جلد 9 - صفحه 73

هر چند صباحى به سراغ انسان مى‌آيد، ولى شكم دائماً مزاحم است. (قرآن در كنار عنوان كاميابى، نام خوردن را جداگانه آورده است.) «يَتَمَتَّعُونَ وَ يَأْكُلُونَ»

7- زندگى كفّار، از نظر ماهيّت حيوانى است و از نظر پايان و فرجام، دوزخى.

«كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ وَ النَّارُ مَثْوىً لَهُمْ»

8- در ارزيابى‌ها، عاقبت‌كار را هم به حساب آوريد. «النَّارُ مَثْوىً لَهُمْ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَ يَأْكُلُونَ كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ وَ النَّارُ مَثْوىً لَهُمْ «12»

بعد از آن ذكر حال فريقين را فرمايد:

إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ‌: بدرستى كه خداى تعالى داخل نمايد آنانكه، آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‌: ايمان آوردند به خدا و پيغمبر و قيامت و بجا آوردند كارهاى شايسته و پسنديده، جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ: بوستانهائى مملو از اشجار كه مى‌رود زير درختان آن نهرهاى آب، وَ الَّذِينَ كَفَرُوا: و آنانكه كافر شدند، يَتَمَتَّعُونَ وَ يَأْكُلُونَ‌: بهره‌ور شوند و منتفع گردند به امتعه دنيويه و حطام دنيويه و مى‌خورند آن را، كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ‌: همچنانكه مى‌خورند چهارپايان، يعنى چنانچه انعام حريصند در خوردن و غافل از عاقبت كار خود كه نحر يا ذبح است، همچنين اين كفار در مرتعه دنيا مى‌چرند و بهره مى‌برند و از خاتمه كار كه خوردن زقوم و شرب حميم است خبر ندارند، وَ النَّارُ مَثْوىً لَهُمْ‌:

«1» تفسير منهج الصّادقين، ج 8، ص 342، چاپ كتابفروشى اسلاميّه.

«2» سوره يونس، آيه 30.

جلد 12 - صفحه 110

و آتش جهنم آرامگاه است مر ايشان را.

تنبيه: آيه شريفه آگاهى است شخص عاقل متدين را كه مانند بهائم همت خود را برخوردن و آشاميدن مصروف ندارد، بلكه خوردن را به قصد قوام وجوديه بدن براى عبادت، و خوابيدن را به جهت آسايش و استراحت اعضاء و جوارح براى اقدام به وظايف اطاعت، همچنين تمام فوائد جسمانى و تقويت قواى نفسانى را مقدمه براى تأييد كمالات روحانى و درك فيوضات الهى قرار دهد كه بالمآل از حضيض عالم حيوانيت و سبعيت ترقى نموده به اوج عالم ملكوتيت قدم گذارده انسانى ملكوتى صفات گردد.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ أَنَّ الْكافِرِينَ لا مَوْلى‌ لَهُمْ «11» إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَ يَأْكُلُونَ كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ وَ النَّارُ مَثْوىً لَهُمْ «12» وَ كَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ هِيَ أَشَدُّ قُوَّةً مِنْ قَرْيَتِكَ الَّتِي أَخْرَجَتْكَ أَهْلَكْناهُمْ فَلا ناصِرَ لَهُمْ «13» أَ فَمَنْ كانَ عَلى‌ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ كَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ «14» مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَ أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبِينَ وَ أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّى وَ لَهُمْ فِيها مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ وَ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ كَمَنْ هُوَ خالِدٌ فِي النَّارِ وَ سُقُوا ماءً حَمِيماً فَقَطَّعَ أَمْعاءَهُمْ «15»

جلد 5 صفحه 6

ترجمه‌

اين براى آنست كه خدا ياور آنان است كه ايمان آوردند و بدرستى كه كافران نيست ياورى براى آنها

همانا خدا داخل ميكند آنانرا كه ايمان آوردند و كردند كارهاى شايسته در بهشت‌هائى كه روان است از زير آنها نهرها و آنانكه كافر شدند بهره بردارى ميكنند و ميخورند همچنانكه ميخورند چهار پايان و آتش جايگاه آنها است‌

و چه بسيار بلدى كه آن شديدتر بود در قوّت از بلد تو كه بيرون كردند تو را هلاك كرديمشان پس نبود ياورى براى آنها

آيا پس كسيكه باشد بر حجّتى از پروردگارش مانند كسى است كه آراسته شده باشد براى او بدى كردارش و پيروى كرده باشند خواهشهاى خود را.

مثل اهل بهشتى كه وعده داده شدند پرهيزكاران كه در آنست نهرهائى از آب تغيير ناپذير و نهرهائى از شير كه تغيير نكرده طعمش و نهرهائى از شرابى كه لذّت است براى آشامندگان و نهرهائى از عسل صاف خالص و براى ايشان است در آن از همه ميوه‌ها و آمرزشى از پروردگارشان آيا مانند كسى است كه او جاودانى است در آتش و آشامانيده شوند آبى جوشان پس پاره پاره كند روده‌هاشان را.

تفسير

اين سعادت و كاميابى و نعمت بى‌پايان كه نصيب اهل ايمان شده و ميشود و اين انحطاط و نگونسارى و عذابهاى گوناگون كه بكفّار ميرسد و در آيات سابقه اشاره بآنها شده بود براى آنستكه خداوند يار و ياور اهل ايمان است و كفّار يار و ياورى كه بتواند در مقابل اراده الهيّه با آنها كمك نمايد ندارند و اين منافات ندارد با آنكه خدا فرموده و ردّوا الى اللّه مولاهم الحقّ چون آنجا مولى بمعناى مالك است و خداوند اهل عقائد حقّه و اعمال صالحه را روز قيامت داخل ميكند در بهشتى كه جارى ميباشد از كنار درختان و زير قصور آن نهرهائيكه ذكر ميشود و كفّار در اين چند روزه دنيا بهره‌مند ميشوند از لذائذ و آب و علف آن مانند چهارپايان يعنى شتر و گاو و گوسفند كه همّى جز خوردن و آشاميدن ندارند و جايگاه ابدى آنها آتش جهنّم است و چه بسيار از اهالى بلاديكه بمراتب‌

جلد 5 صفحه 7

اقوى از اهل مكّه بودند آنانكه موجبات بيرون رفتن پيغمبر اكرم را از وطن خود فراهم نمودند و آن اهالى را خدا هلاك و نابود فرمود بتفصيلى كه در سور سابقه گذشت و كسى نتوانست با آنها يارى كند و عذاب خداوند را از آنها مرتفع نمايد آيا كسيكه از روى دليل و برهان معتقد بعقائد حقّه شده مانند كسى است كه بوسوسه شيطان و هواى نفس امّاره بسوء كار بد خود را خوب پنداشته و متابعت دلخواه خود را نموده نه چنين است امير المؤمنين عليه السّلام و شيعيان او از آن قبيل و خلفاء جور و پيروان آنها از اين قبيلند آيا ميشود حال شگفت‌آور كسانيكه در بهشت موعود الهى باهل تقوى جاى دارند كه در آن نهرهاى متعدّدى از آب تغييرناپذير گوارا و شير تازه كه طعمش برنگشته و شراب معطّر لذيذ بى‌ضرر و عسل صاف خالص بى‌گزند وجود دارد بعلاوه تمام ميوجات مبرّى از تمام عيوب و مشتمل بر تمام محسّنات و از همه بالاتر آمرزش گناهان از جانب پروردگارشان بطوريكه محو شود از نظر و بخاطرشان نيايد تا شرمنده نشوند مانند كسانى باشد كه مخلّد در آتش جهنّم باشند و بآنها آب جوش بياشامانند و از شدّت حرارت آن روده‌هاشان متلاشى شود و بنابراين كلمه اهل كه مضاف بجنّت است حذف شده و مقصود استفهام انكارى است و قمّى ره فرموده نيست كسيكه او در اين چنين بهشتى است مانند كسيكه او در چنين آتشى است چنانچه نيست دشمن خدا مانند دوست او و بعضى گفته‌اند اوّلا خداوند بيان اوصاف شگفت‌آور بهشت موعود را فرموده كه در آن از هر يك از چهار نوع مشروبات مذكوره انهارى است و مزاياى ديگر و بعدا فرموده آيا كسيكه مخلّد در چنين بهشتى است مانند كسيكه مخلّد در آتش است ميباشد و بنابراين تقدير زائدى در كلام لازم است كه ذكر شد و بمقتضاى بعضى روايات تمام اين نهرها از بيخ درخت طوبى منفجر ميشود از يك نهر و اللّه اعلم.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


إِن‌َّ اللّه‌َ يُدخِل‌ُ الَّذِين‌َ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ جَنّات‌ٍ تَجرِي‌ مِن‌ تَحتِهَا الأَنهارُ وَ الَّذِين‌َ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُون‌َ وَ يَأكُلُون‌َ كَما تَأكُل‌ُ الأَنعام‌ُ وَ النّارُ مَثوي‌ً لَهُم‌ «12»

جلد 16 - صفحه 172

بدرستي‌ ‌که‌ خداوند داخل‌ ميفرمايد كساني‌ ‌را‌ ‌که‌ ايمان‌ آوردند و اعمال‌ صالحه‌ بجا آوردند بهشتهايي‌ ‌که‌ جاري‌ مي‌شود ‌از‌ زير ‌آنها‌ نهرهايي‌. و كساني‌ ‌که‌ كافر شدند ‌در‌ ‌اينکه‌ چهار روز دنيا بهره‌ برداري‌ ميكنند ‌از‌ لذايذ دنيوي‌ و مي‌ خورند همين‌ نحوي‌ ‌که‌ چهارپايان‌ ميخورند و آتش‌ جايگاه‌ آنهاست‌ إِن‌َّ اللّه‌َ يُدخِل‌ُ الَّذِين‌َ آمَنُوا ايمان‌ بجميع‌ عقايد حقه‌ ‌از‌ توحيد عدل‌ نبوت‌ امامت‌ و معاد و خصوصيات‌ ‌آنها‌ و ضروريات‌ دين‌ و مذهب‌ بالتمام‌ وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ اعمال‌ صالحه‌ داشته‌ باشند جَنّات‌ٍ ‌هر‌ هشت‌ بهشت‌ جنة الخلد، جنة عدن‌، جنة المأوي‌، فردوس‌ و ‌غير‌ اينها تَجرِي‌ مِن‌ تَحتِهَا ‌يعني‌ ‌از‌ پاي‌ ‌آنها‌ الأَنهارُ ‌که‌ چهار نهر ‌است‌ ‌من‌ عسل‌ مصفي‌، ‌من‌ لبن‌ ‌لم‌ يتغير طعمه‌ ‌من‌ خمر لذة للشاربين‌، ‌من‌ ماء ‌غير‌ آسن‌ ‌که‌ شرحش‌ ‌در‌ همين‌ سوره‌ ميآيد و وعده‌ الهي‌ خلف‌ ندارد إِن‌َّ اللّه‌َ لا يُخلِف‌ُ المِيعادَ آل‌ عمران‌، ‌آيه‌ 7 وَ الَّذِين‌َ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُون‌َ ‌از‌ شهوت‌ راني‌ و هواهاي‌ نفساني‌ و خوش‌‌-‌ گذراني‌.

وَ يَأكُلُون‌َ ‌از‌ مأكولات‌ لذيذ كَما تَأكُل‌ُ الأَنعام‌ُ مثل‌ حيوانات‌ ‌که‌ نه‌ شعور دارند و نه‌ امتياز حلال‌ و حرام‌ ميدهند و نه‌ باك‌ ‌از‌ ظلم‌ و تعدي‌ دارند:

أُولئِك‌َ كَالأَنعام‌ِ بَل‌ هُم‌ أَضَل‌ُّ اعراف‌ ‌آيه‌ 178 وَ النّارُ مَثوي‌ً لَهُم‌ جايگاه‌ هميشگي‌ ‌آنها‌ آتش‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ ‌آن‌ مخلد هستند و تمام‌ شدن‌ ندارد.

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 12)- سرنوشت مؤمنان و کفار: از آنجا که آیات گذشته پیرامون پیکار مستمر حق و باطل و ایمان و کفر سخن می‌گفت در اینجا در یک مقایسه روشن سرنوشت مؤمنان و کفار را تشریح می‌کند، تا روشن شود که این دو گروه تنها در زندگی دنیا متفاوت نیستند بلکه در آخرت نیز فوق العاده با هم متفاوتند می‌فرماید:

«خداوند کسانی را که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند وارد باغهائی از بهشت می‌کند که نهرها از زیر (درختان و قصرهایش) جاری است» (إِنَّ اللَّهَ یُدْخِلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ).

«در حالی که کافران از متاع زود گذر این دنیا بهره می‌گیرند، و همچون چهار پایان می‌خورند و سر انجام آتش دوزخ جایگاه آنهاست»! (وَ الَّذِینَ کَفَرُوا یَتَمَتَّعُونَ وَ یَأْکُلُونَ کَما تَأْکُلُ الْأَنْعامُ وَ النَّارُ مَثْویً لَهُمْ).

درست است که هر دو گروه در دنیا زندگی می‌کنند و از مواهب آن بهره‌مند می‌شوند، ولی تفاوت اینجاست که مؤمنان هدفشان انجام اعمال صالح است.

و کافران تمام هدفشان همین خوردن و خوابیدن و بهره بردن از لذات حیات است.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

  1. تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج10، ص184

منابع